Leandix
June 24, 2025
Việt Nam hiện có khoảng 900.000 doanh nghiệp, trong đó hơn 98% là doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), đóng góp trên 40% GDP và tạo ra hơn 50% việc làm cho nền kinh tế. Tuy nhiên, đáng báo động là vẫn có tới 55% SME đang “đứng ngoài” làn sóng công nghệ số – một thực trạng đáng lo ngại trong bối cảnh chi phí vận hành ngày càng tăng và biên lợi nhuận liên tục bị thu hẹp. Trước thách thức đó, việc chuyển đổi thành “Doanh nghiệp Tự động” không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu sống còn đối với các SME Việt Nam trong kỷ nguyên số.
“Doanh nghiệp tự động” (Automated Business) là khái niệm mô tả tổ chức kinh doanh đã áp dụng công nghệ hiện đại và phần mềm chuẩn hóa vào toàn bộ quy trình vận hành. Đây là quá trình sử dụng các phần mềm hoặc công nghệ tân tiến để thay thế các khâu đang mất nhiều thời gian, các công việc được lặp lại bằng máy móc, giúp giảm thiểu chi phí, thời gian hoạt động mà vẫn nâng cao được hiệu quả kinh doanh.
Một doanh nghiệp tự động đặc trưng bởi ba yếu tố cốt lõi:
Với quy mô thị trường tự động hóa công nghiệp (industrial automation) tại Việt Nam đạt 2,5 tỷ USD vào năm 2023 và dự báo tăng mạnh đến năm 2028 với tốc độ tăng trưởng kép 8,7% lên 4,65 tỷ USD, cơ hội cho các SME tham gia vào làn sóng tự động hóa là rất lớn.
Doanh nghiệp tự động được xây dựng trên nền tảng của bốn công nghệ trụ cột chính, mỗi công nghệ đóng vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa hoạt động kinh doanh:
RPA là công nghệ sử dụng robot phần mềm để tự động hóa các quy trình công việc lặp đi lặp lại, thay thế con người trong các tác vụ thủ công. Theo các nghiên cứu, việc áp dụng RPA có thể giúp doanh nghiệp giảm tới 60% chi phí vận hành và tiết kiệm 90% thời gian xử lý tác vụ. Đặc biệt, RPA có thể loại bỏ hầu hết các sai sót trong quy trình làm việc, đảm bảo tính chính xác cao hơn và giúp doanh nghiệp duy trì được chất lượng dịch vụ ổn định.
AI và ML là các công nghệ giúp máy tính học hỏi từ dữ liệu và đưa ra các quyết định hoặc dự đoán mà không cần được lập trình chi tiết. Trong doanh nghiệp tự động, AI/ML đóng vai trò quan trọng trong việc phân tích dữ liệu, dự báo xu hướng và hỗ trợ ra quyết định. Các ứng dụng phổ biến bao gồm tối ưu hóa chuỗi cung ứng, cá nhân hóa marketing, và phân tích hành vi khách hàng.
Trong chuyển đổi số, dữ liệu chính là “nhiên liệu” cho AI, còn phản hồi khách hàng là la bàn định hướng. Việc thu thập và phân tích dữ liệu chất lượng cao từ khách hàng thực tế sẽ quyết định thành công của dự án AI.
Chiến lược hiệu quả bao gồm thiết kế quy trình thu thập dữ liệu tự động và đơn giản, ưu tiên chất lượng hơn số lượng, xây dựng cơ chế phản hồi trực tiếp từ người dùng, áp dụng phương pháp học hỏi có xác thực để kiểm chứng các giả thuyết, và phân tích cả dữ liệu định lượng lẫn định tính.
IoT và các hệ thống cảm biến đóng vai trò quan trọng trong việc thu thập dữ liệu từ môi trường và các thiết bị, cho phép doanh nghiệp nắm bắt thông tin và tối ưu quy trình theo thời gian thực. Các cảm biến IoT có thể đo lường nhiều thông số như nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng, chất lượng không khí, áp suất, rung động, chuyển động, vị trí địa lý và nhiều yếu tố môi trường khác. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể giảm thời gian dừng máy (downtime), nhận cảnh báo sớm về các vấn đề tiềm ẩn và tối ưu hóa quy trình sản xuất hoặc bán lẻ.
Việc chuyển đổi thành doanh nghiệp tự động mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho các SME Việt Nam:
Khi áp dụng tự động hóa, doanh nghiệp có thể tăng hiệu suất lên tới 80% nhờ loại bỏ các thao tác lặp đi lặp lại. Đặc biệt, trong lĩnh vực sản xuất, các hệ thống tự động hóa có thể tăng công suất lên 20% và giảm chi phí vận hành xuống 15%. Điều này giúp doanh nghiệp tối ưu hóa nguồn lực và tập trung vào các hoạt động mang lại giá trị cao hơn.
Tự động hóa giúp doanh nghiệp giảm đáng kể chi phí vận hành, có thể lên đến 60%. Theo Forrester – Công ty nghiên cứu thị trường về tác động của công nghệ tới khách hàng và công chúng của Mỹ, BPA (Business Process Automation) sẽ giúp các doanh nghiệp giảm 90% chi phí vận hành của họ. Đặc biệt, khi áp dụng RPA vào các quy trình như xử lý hóa đơn, nhập dữ liệu khách hàng, hay kiểm tra chứng từ, doanh nghiệp có thể giảm thiểu từ 30% – 50% chi phí lao động.
Với hệ thống tự động hóa, dữ liệu được thu thập và phân tích theo thời gian thực, giúp lãnh đạo doanh nghiệp có thể ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn. Ví dụ, trong ngành tài chính, một quy trình kiểm tra thông tin tín dụng khách hàng có thể mất 2-3 ngày nếu làm thủ công, nhưng khi sử dụng RPA, thời gian này có thể giảm xuống chỉ còn vài phút. Điều này giúp doanh nghiệp phục vụ khách hàng nhanh hơn và nâng cao lợi thế cạnh tranh.
Doanh nghiệp tự động có thể cung cấp trải nghiệm khách hàng liền mạch và chăm sóc đa kênh 24/7. Các công nghệ như chatbot AI có thể trả lời các câu hỏi từ khách hàng một cách tự động, giúp doanh nghiệp duy trì dịch vụ khách hàng liên tục mà không cần nhiều nhân lực. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh khách hàng ngày càng đòi hỏi sự phản hồi nhanh chóng và dịch vụ cá nhân hóa.
Thông qua việc áp dụng thương mại điện tử và các nền tảng số, doanh nghiệp tự động có thể dễ dàng mở rộng thị trường và tiếp cận khách hàng mới. Đây là lợi thế cạnh tranh quan trọng trong bối cảnh toàn cầu hóa và số hóa ngày càng mạnh mẽ.
Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh chương trình “Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi số” (SMEdx), do Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, phối hợp cùng các bộ, ngành liên quan triển khai từ năm 2021. Tính đến đầu năm 2025, chương trình đã hỗ trợ hơn 80.000 doanh nghiệp tiếp cận các nền tảng số trong quản lý tài chính, nhân sự, bán hàng trực tuyến và chăm sóc khách hàng.
Thị trường tự động hóa quy trình kinh doanh (BPA) toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ với tốc độ tăng trưởng kép 11,4%, dự kiến đạt 30,2 tỷ USD vào năm 2030, tăng từ mức 14,2 tỷ USD năm 2023. Xu hướng này đang đặt các SME Việt Nam vào “dòng chảy” tất yếu của quá trình tự động hóa toàn cầu.
Đáng chú ý, các nền tảng RPA-as-a-Service như akaBot của FPT Software, UBot và Viettel RPA đang cung cấp các gói chi phí “thân thiện” cho doanh nghiệp nhỏ. Theo PwC, thị trường tự động hóa RPA Việt Nam năm 2021 có giá trị ước tính 2,9 tỷ USD và có tốc độ tăng trưởng đáng kinh ngạc đạt mức 203%. Điều này cho thấy cơn sóng ứng dụng RPA tại Việt Nam đang có xu hướng tăng cao.
Nhiều doanh nghiệp SME Việt Nam đã gặt hái thành công nhờ áp dụng tự động hóa và chuyển đổi số:
Công ty TNHH Sản xuất và Thương mại Gỗ Đức Thành (TP.Hồ Chí Minh) – một doanh nghiệp vừa và nhỏ trong lĩnh vực sản xuất đồ gỗ gia dụng, đã đạt được tăng trưởng doanh thu hơn 30% chỉ sau một năm triển khai hệ thống quản lý sản xuất (ERP) và ứng dụng bán hàng trực tuyến.
Công ty May An Phước đã rút ngắn thời gian giao hàng 20% nhờ áp dụng hệ thống quản lý chuỗi cung ứng số, giúp tối ưu hóa quy trình vận chuyển và giao nhận hàng hóa.
Xu hướng công nghệ Việt Nam đang dịch chuyển sang mô hình “low-code + RPA”, giúp các SME có thể triển khai nhanh các giải pháp tự động hóa mà không cần đội ngũ IT lớn. Đây là xu hướng đặc biệt phù hợp với các doanh nghiệp nhỏ và vừa, vốn thường có nguồn lực hạn chế về công nghệ thông tin.
Mặc dù lợi ích của việc trở thành doanh nghiệp tự động là rõ ràng, các SME Việt Nam vẫn đang đối mặt với nhiều thách thức trong quá trình chuyển đổi:
Theo ông Nguyễn Văn Nam – Phó Giám đốc khối Thông tin doanh nghiệp, phụ trách mô hình rủi ro và phân tích dữ liệu của Fiin Group, khoảng trống tài chính (finance gap) của doanh nghiệp SME ở Việt Nam ước tính khoảng 24 tỷ USD – gấp 2,11 lần mức cho vay doanh nghiệp SME hiện tại. Điều này khiến nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc đầu tư cho công nghệ và tuyển dụng nhân sự CNTT có chuyên môn cao.
Nhiều doanh nghiệp SME lo ngại về vấn đề bảo mật khi chuyển dữ liệu lên đám mây hoặc sử dụng các nền tảng số. Đây là rào cản tâm lý lớn, đặc biệt đối với các doanh nghiệp trong lĩnh vực tài chính, y tế hoặc các ngành có dữ liệu nhạy cảm.
Nhiều doanh nghiệp SME Việt Nam vẫn duy trì “văn hóa thủ công” và ngại thay đổi quy trình làm việc đã quen thuộc. Sự thay đổi luôn đi kèm với rủi ro và đòi hỏi thời gian thích nghi, điều này có thể gây ra sự phản kháng từ nhân viên và ban lãnh đạo.
Với sự đa dạng của các giải pháp công nghệ trên thị trường, nhiều SME gặp khó khăn trong việc lựa chọn nền tảng phù hợp với quy mô và nhu cầu của mình. Việc thiếu thông tin và tư vấn chuyên nghiệp khiến nhiều doanh nghiệp đưa ra quyết định không phù hợp, dẫn đến lãng phí nguồn lực và thời gian.
Để vượt qua các thách thức và tận dụng cơ hội từ tự động hóa, các SME Việt Nam cần có chiến lược rõ ràng và sự hỗ trợ từ nhiều phía:
Chính phủ đang triển khai nhiều chính sách hỗ trợ SME trong quá trình chuyển đổi số và tự động hóa:
Các gói vay ưu đãi và quỹ bảo lãnh tín dụng đang được triển khai để hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư vào tự động hóa. Đây là giải pháp quan trọng giúp SME vượt qua rào cản về vốn.
Mạng lưới tư vấn viên công nghệ cấp tỉnh đang được hình thành để hỗ trợ doanh nghiệp địa phương tiếp cận và ứng dụng công nghệ phù hợp. Các tư vấn viên này sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá nhu cầu, lựa chọn giải pháp và triển khai hiệu quả.
Chương trình chuyển đổi số cho SME đang được mở rộng tới năm 2027, với mục tiêu hỗ trợ nhiều doanh nghiệp hơn tiếp cận các nền tảng số. Theo số liệu từ Bộ Thông tin và Truyền thông, tính đến hết tháng 9/2022, chương trình SMEdx đã tiếp cận được đến 490.000 doanh nghiệp SME, tăng trưởng trung bình 20% mỗi tháng.
Bên cạnh sự hỗ trợ từ chính phủ, bản thân các SME cần chủ động trong quá trình chuyển đổi:
Đánh giá mức sẵn sàng và lập lộ trình 3-6-12 tháng là bước đầu tiên quan trọng. Doanh nghiệp cần xác định rõ các quy trình cần tự động hóa và mục tiêu cụ thể cần đạt được.
Ưu tiên tự động hóa các quy trình “pain-point” như kế toán, quản lý kho, chăm sóc khách hàng sẽ mang lại hiệu quả nhanh chóng và rõ rệt. Đây là những lĩnh vực thường tốn nhiều thời gian và dễ xảy ra sai sót khi thực hiện thủ công.
Thí điểm nhỏ với không quá 3 quy trình bằng các giải pháp RPA-as-a-Service là cách tiếp cận an toàn và hiệu quả về chi phí. Các nền tảng như akaBot của FPT Software hay Viettel RPA cung cấp các gói dịch vụ phù hợp với doanh nghiệp nhỏ, với chi phí chỉ bằng 30-50% so với các giải pháp quốc tế.
Huấn luyện nhân sự thành “citizen developer” – những người có thể tự phát triển các ứng dụng đơn giản mà không cần kiến thức lập trình chuyên sâu. Điều này giúp doanh nghiệp giảm phụ thuộc vào đội ngũ IT chuyên nghiệp và tăng tính tự chủ trong quá trình tự động hóa.
Đo lường ROI (Return on Investment) và tái đầu tư lợi nhuận vào mở rộng tự động hóa là chiến lược bền vững để phát triển dài hạn. Theo chia sẻ từ các doanh nghiệp đã áp dụng, đầu tư cho chuyển đổi số là khoản đầu tư sinh lời cao nhất, dù quá trình đầu tư ban đầu có thể tốn kém.
Doanh nghiệp tự động không còn là “đặc ân” của các tập đoàn lớn mà đã trở thành phao cứu sinh giúp SME Việt Nam tăng sức bền trước biến động kinh tế. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, việc tự động hóa không chỉ giúp doanh nghiệp tồn tại mà còn là nền tảng để phát triển bền vững và vươn ra thị trường khu vực.
Khi doanh nghiệp tự động hóa thành công, chi phí vận hành giảm đáng kể (có thể lên đến 60%), năng suất tăng (lên đến 80%) và khách hàng hài lòng hơn nhờ dịch vụ nhanh chóng, chính xác. Đây chính là nền tảng vững chắc để các SME Việt Nam cạnh tranh hiệu quả trong kỷ nguyên số.
Hãy bắt đầu hành trình tự động hóa ngay hôm nay: chọn một quy trình thủ công tốn thời gian nhất, triển khai RPA, đo lường kết quả và từng bước mở rộng. Với chi phí triển khai ngày càng hợp lý và sự hỗ trợ từ chính phủ cùng các đối tác công nghệ, chưa bao giờ việc trở thành doanh nghiệp tự động lại dễ dàng như hiện nay.
Tương lai thuộc về những doanh nghiệp tự động dám hành động quyết liệt – còn bạn thì sao? Hãy là một phần của làn sóng tự động hóa đang thay đổi bộ mặt kinh doanh tại Việt Nam, để không chỉ tồn tại mà còn phát triển mạnh mẽ trong kỷ nguyên công nghệ 4.0.
Nguồn tham khảo:
Phát triển bởi Cánh Cam Solution.
Bản quyền © 2025. Đã đăng ký.