Viết lách với AI: Cộng sự đắc lực hay “đối thủ vô hình”?

Leandix

October 2, 2025

-,Blogs

Trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ đang diễn ra tại Việt Nam, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành một chủ đề nóng hổi trong nhiều lĩnh vực, đặc biệt là trong ngành viết lách và sáng tạo nội dung. Theo số liệu mới nhất từ các nghiên cứu quốc tế, hơn 85% người dùng AI trong năm 2023 sử dụng công nghệ này chủ yếu để tạo nội dung và viết bài. Tại Việt Nam, con số này còn ấn tượng hơn khi 89% doanh nghiệp đã tích hợp AI vào chiến lược tiếp thị của mình. Câu hỏi đặt ra là: AI trong viết lách là một cộng sự đắc lực giúp con người nâng cao năng suất, hay đó là một “đối thủ vô hình” đang âm thầm thay thế vai trò của những người viết truyền thống? Bài viết này sẽ khám phá sâu hơn về xu hướng này, phân tích những tác động tích cực lẫn tiêu cực, và đưa ra góc nhìn cần thiết cho các doanh nghiệp Việt Nam trong thời đại số.

1. Bức tranh tổng quan về AI trong viết lách tại Việt Nam

1.1. Thị trường AI phát triển mạnh mẽ

Việt Nam đang trải qua một cuộc cách mạng số đáng kinh ngạc, với thị trường AI được dự báo đạt 753,4 triệu USD vào năm 2024 và tăng trưởng với tốc độ 28,6% mỗi năm cho đến năm 2030. Con số này không chỉ phản ánh sự quan tâm ngày càng tăng của các doanh nghiệp đối với công nghệ AI, mà còn cho thấy tiềm năng to lớn của thị trường này trong việc biến đổi cách thức hoạt động kinh doanh.

Đặc biệt trong lĩnh vực sáng tạo nội dung, người Việt Nam đang thể hiện sự tiên phong đáng chú ý. Số liệu cho thấy 78% dân số trực tuyến Việt Nam đã sử dụng ít nhất một nền tảng AI trong ba tháng qua, với thế hệ GenZ dẫn đầu cả về mức độ sử dụng và tần suất sử dụng hàng ngày. Điều này tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự phát triển của các ứng dụng AI trong viết lách và sáng tạo nội dung.

1.2. Xu hướng sử dụng AI của các nhà sáng tạo nội dung Việt Nam

Một hiện tượng đáng chú ý đang diễn ra là sự xuất hiện của các nhà sáng tạo nội dung Việt Nam sử dụng AI để tạo ra những video “không mặt” trên các nền tảng như YouTube và TikTok, kiếm được hàng nghìn đô la mỗi tháng. Đây không chỉ là một xu hướng kinh doanh mới, mà còn phản ánh sự chuyển đổi trong cách thức tạo nội dung và tiếp cận khán giả.

Các nhà sáng tạo như Hong Duyen ở TP.HCM cho biết AI đã giúp công việc trở nên “dễ chịu hơn nhiều”. Thay vì phải thuê dịch vụ sản xuất video chuyên nghiệp với chi phí cao, cô có thể sử dụng chatbot AI để tạo và tinh chỉnh văn bản, sau đó tạo hình ảnh và hoạt hình với cùng một công cụ. Điều này cho thấy AI không chỉ giảm chi phí mà còn tăng cường khả năng sáng tạo và tự chủ của người sáng tạo nội dung.

2. Những lợi ích vượt trội của AI trong viết lách

2.1. Tăng cường hiệu suất và năng suất làm việc

Một trong những lợi ích rõ ràng nhất của AI trong viết lách là khả năng tăng cường hiệu suất làm việc một cách đáng kể. Theo nghiên cứu từ Cloudwards, các công cụ AI có thể giúp người viết tiết kiệm đến 30% thời gian so với việc viết thủ công. Con số này trở nên ấn tượng hơn khi kết hợp với khả năng tăng sản lượng – những người viết sử dụng AI có thể tạo ra nhiều nội dung hơn 50% so với phương pháp truyền thống.

Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh thị trường nội dung số Việt Nam đang phát triển nhanh chóng. Các doanh nghiệp cần sản xuất lượng lớn nội dung để duy trì sự hiện diện trực tuyến và tương tác với khách hàng. AI cho phép họ đáp ứng nhu cầu này mà không cần tăng đáng kể nguồn nhân lực hoặc ngân sách.

2.2. Cải thiện chất lượng và tính nhất quán

Ngoài việc tăng tốc độ sản xuất, AI còn đóng góp tích cực vào việc nâng cao chất lượng nội dung. Nghiên cứu cho thấy nội dung được tạo ra với sự hỗ trợ của AI nhận được điểm đánh giá chất lượng cao hơn 40% so với nội dung viết hoàn toàn bằng tay. Điều này có thể được giải thích bởi khả năng của AI trong việc duy trì tính nhất quán về ngữ pháp, phong cách, và cấu trúc trong suốt quá trình viết.

AI cũng giúp giảm đáng kể tình trạng “tắc ý tưởng” – một vấn đề phổ biến mà nhiều người viết gặp phải. Theo Backlinko, việc sử dụng các công cụ AI có thể giảm 60% các trường hợp bí ý tưởng, giúp người viết duy trì năng suất một cách ổn định. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các doanh nghiệp cần duy trì lịch xuất bản nội dung đều đặn.

2.3. Hỗ trợ đa ngôn ngữ và bản địa hóa

Đối với thị trường Việt Nam, một lợi ích quan trọng khác của AI là khả năng hỗ trợ đa ngôn ngữ và bản địa hóa nội dung. Các nghiên cứu gần đây cho thấy Việt Nam đang phát triển các mô hình AI ngôn ngữ lớn (LLM) được đào tạo đặc biệt cho tiếng Việt, như mô hình VDA của Viettel AI. Điều này không chỉ giúp cải thiện độ chính xác khi xử lý tiếng Việt mà còn đảm bảo nội dung phản ánh đúng văn hóa và ngữ cảnh địa phương.

3. Những thách thức và lo ngại chính đáng

3.1. Vấn đề về tính nguyên bản và sáng tạo

Mặc dù AI mang lại nhiều lợi ích, không thể phủ nhận những lo ngại chính đáng về tác động của nó đến tính sáng tạo và nguyên bản trong viết lách. Một trong những chỉ trích phổ biến nhất là AI chỉ có thể bắt chước phong cách và cấu trúc của văn bản con người, nhưng không thể tái tạo được bản chất của sự sáng tạo nhân văn.

Các chuyên gia cho rằng AI thiếu khả năng đưa ra những suy nghĩ độc đáo, những “bước nhảy sáng tạo” mà con người thường thực hiện khi viết. Trong khi AI có thể mô tả chính xác các quy trình phương pháp luận, nó lại không thể giải thích tại sao lại chọn cách tiếp cận này thay vì cách khác, hay đưa ra những lý do sâu sắc dựa trên sự hiểu biết thực sự về những đánh đổi trong từng tình huống cụ thể.

3.2. Nguy cơ phụ thuộc quá mức vào công nghệ

Một lo ngại khác được các chuyên gia giáo dục Việt Nam đặc biệt quan tâm là nguy cơ sinh viên và người viết trẻ phụ thuộc quá mức vào AI. Nghiên cứu về việc sử dụng ChatGPT trong giảng dạy tiếng Anh tại Việt Nam cho thấy, mặc dù công cụ này mang lại nhiều lợi ích như tăng cường tương tác trong bài tập viết và cải thiện kỹ năng viết, nhưng cũng xuất hiện tình trạng phụ thuộc quá mức vào chức năng của công cụ.

Điều này đặc biệt đáng lo ngại trong bối cảnh giáo dục, nơi mà việc phát triển tư duy phản biện và khả năng sáng tạo độc lập là mục tiêu quan trọng. Nếu sinh viên quá dựa vào AI, họ có thể mất đi cơ hội phát triển giọng văn riêng và khả năng tư duy sâu sắc.

3.3. Thách thức về đạo đức và bản quyền

Vấn đề đạo đức trong sử dụng AI để viết lách cũng là một chủ đề nóng hổi. Theo luật pháp Việt Nam hiện tại, AI không được công nhận là chủ thể pháp lý có quyền tác giả, do đó bất kỳ nội dung nào được tạo ra bởi AI chỉ có thể thuộc quyền sở hữu của con người. Điều này tạo ra những câu hỏi phức tạp về quyền sở hữu trí tuệ và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng nội dung do AI tạo ra.

Ngoài ra, còn có những lo ngại về tính chính xác và phù hợp của nội dung do AI tạo ra, đặc biệt khi AI có thể tạo ra thông tin sai lệch hoặc thiên lệch dựa trên dữ liệu đào tạo không hoàn chỉnh.

4. Sự cân bằng giữa AI và con người trong viết lách

4.1. Mô hình hợp tác thay vì thay thế

Thay vì nhìn nhận AI như một mối đe dọa, nhiều chuyên gia cho rằng tương lai của viết lách nằm ở mô hình hợp tác giữa AI và con người. Nghiên cứu từ các trường đại học cho thấy con người vẫn vượt trội hơn AI về mặt độ sâu phân tích và tính mới lạ của ý tưởng, trong khi AI lại có thể hỗ trợ tốt hơn trong việc tạo cấu trúc logic và tuân thủ các quy ước phong cách.

Mô hình này đặc biệt phù hợp với bối cảnh doanh nghiệp Việt Nam, nơi mà việc tối ưu hóa nguồn lực và tăng cường hiệu quả là ưu tiên hàng đầu. AI có thể đảm nhận những nhiệm vụ nặng nhọc như xử lý dữ liệu, tạo nội dung ban đầu, và tối ưu hóa nội dung, trong khi con người tập trung vào việc thêm vào sự sáng tạo, chiều sâu cảm xúc, và giám sát đạo đức.

4.2. Vai trò của con người trong thời đại AI

Mặc dù AI ngày càng tinh vi, con người vẫn giữ những lợi thế không thể thay thế trong viết lách. Theo nghiên cứu so sánh giữa AI và sinh viên tiến sĩ, con người vẫn vượt trội trong việc thể hiện “tính dễ bị tổn thương trí tuệ” – khả năng thừa nhận những hạn chế, sự không chắc chắn, và các phản đối tiềm ẩn một cách chân thực thay vì theo công thức.

Con người cũng có khả năng định vị bản thân trong các cuộc tranh luận chuyên ngành, thể hiện sự ưa thích về lý thuyết hoặc phương pháp luận một cách tinh tế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh văn hóa Việt Nam, nơi mà sự hiểu biết về ngữ cảnh xã hội và văn hóa đóng vai trò then chốt trong việc tạo ra nội dung có sức thuyết phục và tạo cộng hưởng.

5. Ứng dụng AI trong các lĩnh vực viết lách cụ thể

5.1. Tiếp thị và quảng cáo

Trong lĩnh vực tiếp thị, AI đã chứng minh được giá trị to lớn của mình tại thị trường Việt Nam. Theo nghiên cứu của MMA và Decision Lab, việc tích hợp AI vào quy trình tiếp thị đã giúp các doanh nghiệp Việt Nam đạt được những kết quả ấn tượng trong việc cá nhân hóa nội dung và tăng cường hiệu quả quảng cáo.

Các ứng dụng phổ biến bao gồm sử dụng chatbot (70% doanh nghiệp), tạo nội dung bằng AI (63%), và đưa ra khuyến nghị được cá nhân hóa (59%). Điều đặc biệt thú vị là công nghệ bản địa hóa theo khu vực cho phép các thương hiệu điều chỉnh chiến dịch cụ thể cho các thị trường Bắc, Trung, Nam của Việt Nam, đảm bảo nội dung phù hợp với từng vùng miền.

5.2. Giáo dục và đào tạo

Trong lĩnh vực giáo dục, AI đã bắt đầu tạo ra những thay đổi đáng kể trong cách dạy và học viết lách tại Việt Nam. Các nghiên cứu về việc sử dụng ChatGPT trong giảng dạy tiếng Anh cho thấy công cụ này có thể cải thiện đáng kể kỹ năng viết của sinh viên, đặc biệt trong các khía cạnh như từ vựng học thuật, độ chính xác ngữ pháp, và phát triển ý tưởng.

Tuy nhiên, việc tích hợp AI vào giáo dục cần được thực hiện một cách cân bằng. Các chuyên gia giáo dục khuyến nghị rằng cần có sự đào tạo và hướng dẫn cho cả giáo viên và sinh viên về cách sử dụng AI một cách phù hợp, đồng thời cần có sự tích hợp cân bằng của công cụ với sự cân nhắc của giáo viên.

5.3. Báo chí và truyền thông

Ngành báo chí và truyền thông cũng đang chứng kiến sự thay đổi lớn với sự xuất hiện của AI. Các công cụ AI có thể hỗ trợ phóng viên trong việc nghiên cứu, phân tích dữ liệu, và thậm chí tạo ra các bản thảo ban đầu cho những bài viết mang tính thông tin cao. Điều này đặc biệt hữu ích trong việc xử lý lượng lớn dữ liệu và tạo ra những báo cáo thống kê hoặc tóm tắt thông tin.

Tuy nhiên, vai trò của phóng viên con người vẫn không thể thay thế, đặc biệt trong việc thực hiện những cuộc phỏng vấn sâu, phân tích bối cảnh xã hội, và đưa ra những quan điểm phê phán. Sự kết hợp giữa hiệu quả của AI và sự nhạy bén của con người đang tạo ra một mô hình báo chí mới, nơi mà chất lượng và tốc độ được tối ưu hóa đồng thời.

5.4. Leandix: Tiên phong trong giải pháp chuyển đổi số tinh gọn

Trong bối cảnh các doanh nghiệp Việt Nam đang tìm kiếm những giải pháp để tận dụng sức mạnh của AI, Leandix đã khẳng định vị thế là đối tác hàng đầu trong việc cung cấp các giải pháp chuyển đổi số tinh gọn. Với sứ mệnh trao quyền cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), Leandix mang đến những giải pháp chuyển đổi số nhanh chóng và tối ưu chi phí.

Leandix hỗ trợ toàn diện quy trình chuyển đổi số cho doanh nghiệp thông qua ba trụ cột chính: triển khai Odoo ERP, triển khai quy trình tự động hóa, và tích hợp AI. Điều đặc biệt là bộ sản phẩm của Leandix có thể giúp doanh nghiệp tối đa hóa năng suất làm việc, quản lý nhân sự hiệu quả, và rút ngắn đến 80% thời gian phát triển sản phẩm.

Trong lĩnh vực quản lý nội dung và viết lách doanh nghiệp, Odoo ERP cung cấp những tính năng mạnh mẽ giúp doanh nghiệp tổ chức, lưu trữ và quản lý nội dung một cách có hệ thống. Khi được tích hợp với các công nghệ AI, hệ thống này có thể hỗ trợ tự động hóa việc tạo báo cáo, quản lý quy trình phê duyệt nội dung, và theo dõi hiệu quả của các chiến dịch truyền thông.

6. Khuyến nghị cho doanh nghiệp Việt Nam

6.1. Xây dựng chiến lược AI phù hợp

Để tận dụng tối đa lợi ích của AI trong viết lách, các doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng một chiến lược rõ ràng và phù hợp với đặc thù của từng tổ chức. Điều này bao gồm việc xác định những lĩnh vực mà AI có thể mang lại giá trị cao nhất, như tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại, tăng cường khả năng nghiên cứu và phân tích, hoặc cải thiện quy trình chỉnh sửa và hiệu đính.

Doanh nghiệp cần đầu tư vào việc đào tạo nhân viên để họ có thể sử dụng AI một cách hiệu quả, đồng thời duy trì và phát triển những kỹ năng con người không thể thay thế như tư duy phản biện, sự nhạy cảm văn hóa, và khả năng sáng tạo. Việc này đòi hỏi một cách tiếp cận cân bằng giữa việc áp dụng công nghệ và bảo tồn giá trị nhân văn.

6.2. Đảm bảo tính bền vững và đạo đức

Khi triển khai AI trong viết lách, các doanh nghiệp cần chú trọng đến những vấn đề đạo đức và tính bền vững. Điều này bao gồm việc đảm bảo tính minh bạch trong việc sử dụng AI, duy trì chất lượng và tính chính xác của nội dung, và tôn trọng quyền tác giả cũng như quyền sở hữu trí tuệ.

Doanh nghiệp cũng cần thiết lập những quy trình kiểm soát chất lượng để đảm bảo rằng nội dung do AI hỗ trợ tạo ra vẫn phản ánh đúng giá trị thương hiệu và đáp ứng các tiêu chuẩn chuyên nghiệp. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh thị trường Việt Nam, nơi mà niềm tin của khách hàng và uy tín thương hiệu là những yếu tố then chốt quyết định thành công.

7. Tương lai của viết lách trong thời đại AI

7.1. Xu hướng phát triển dự kiến

Nhìn về tương lai, sự phát triển của AI trong viết lách tại Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục theo xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ. Với mục tiêu của chính phủ là đưa nền kinh tế số đóng góp 30% vào GDP quốc gia vào năm 2030, việc ứng dụng AI trong các lĩnh vực sáng tạo nội dung sẽ được đẩy mạnh hơn nữa.

Xu hướng cá nhân hóa siêu mức (hyper-personalisation) sẽ cho phép các thương hiệu cung cấp những trải nghiệm khách hàng ngày càng chính xác và năng động. Đồng thời, nội dung được bản địa hóa bằng AI sẽ giúp các nhà tiếp thị điều chỉnh chiến dịch phù hợp với bối cảnh văn hóa đa dạng của Việt Nam, đảm bảo quảng cáo có sức thu hút sâu sắc và chân thực với khán giả từng khu vực.

7.2. Cơ hội cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa

Một trong những xu hướng tích cực nhất là việc “dân chủ hóa AI” – làm cho các công cụ tiếp thị tiên tiến trở nên dễ tiếp cận và phải chăng hơn, giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể cạnh tranh hiệu quả với các tập đoàn lớn hơn. Điều này đặc biệt có ý nghĩa đối với hệ sinh thái doanh nghiệp Việt Nam, nơi mà SME chiếm tỷ lệ lớn và đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế.

Các công nghệ AI sẽ giúp tối ưu hóa quy trình tiếp thị, thúc đẩy tăng trưởng và cải thiện hiệu quả trong toàn bộ lĩnh vực SME. Tuy nhiên, để đạt được thành công bền vững, các thương hiệu cần kết hợp sự chính xác của AI với khả năng kể chuyện chân thực, chiều sâu cảm xúc, và sự nhạy cảm văn hóa để xây dựng mối liên kết lâu dài với người tiêu dùng.

Kết luận

Câu trả lời cho câu hỏi “AI trong viết lách là cộng sự đắc lực hay đối thủ vô hình?” không đơn giản chỉ là một trong hai lựa chọn. Thực tế cho thấy AI đang trở thành một công cụ mạnh mẽ có thể đóng vai trò cả hai, tùy thuộc vào cách chúng ta tiếp cận và sử dụng nó.

Đối với những ai biết cách tận dụng AI một cách thông minh và có đạo đức, nó thực sự là một cộng sự đắc lực giúp tăng cường năng suất, cải thiện chất lượng, và mở rộng khả năng sáng tạo. Số liệu cho thấy AI có thể giúp tiết kiệm 30% thời gian viết, tăng 50% sản lượng nội dung, và cải thiện 40% chất lượng tổng thể. Đặc biệt tại Việt Nam, với 89% doanh nghiệp đã tích hợp AI vào chiến lược tiếp thị và thị trường AI tăng trưởng 28,6% mỗi năm, xu hướng này đang tạo ra những cơ hội to lớn cho sự phát triển kinh tế số.

Tuy nhiên, đối với những ai không chuẩn bị kỹ càng hoặc sử dụng AI một cách thụ động, nó có thể trở thành một “đối thủ vô hình” làm suy giảm kỹ năng tư duy độc lập và khả năng sáng tạo bản thân. Những lo ngại về sự phụ thuộc quá mức, mất đi tính nguyên bản, và các vấn đề đạo đức là hoàn toàn chính đáng và cần được giải quyết một cách nghiêm túc.

Chìa khóa thành công nằm ở việc xây dựng một mô hình hợp tác cân bằng, nơi mà AI đảm nhận những tác vụ có thể tự động hóa và con người tập trung vào những giá trị mà chỉ con người mới có thể mang lại: sự sáng tạo, chiều sâu cảm xúc, tư duy phản biện, và sự hiểu biết về văn hóa địa phương. Trong bối cảnh này, các doanh nghiệp như Leandix đang đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các tổ chức Việt Nam thực hiện chuyển đổi số một cách thông minh và bền vững.

Tương lai của viết lách trong thời đại AI không phải là cuộc chiến giữa con người và máy móc, mà là sự cộng tác sáng tạo giữa trí tuệ nhân tạo và trí tuệ con người. Để thành công trong thời đại này, các doanh nghiệp và cá nhân cần đầu tư vào việc học hỏi, thích nghi, và phát triển những kỹ năng bổ trợ cho AI, đồng thời luôn duy trì những giá trị nhân văn cốt lõi làm nên bản sắc riêng của từng thương hiệu và cá nhân.